Sơn Thủy Mông

Giải nghĩa:

Muội dã. Bất minh. Tối tăm, mờ ám, không minh bạch, che lấp, bao trùm, phủ chụp, ngu dại, ngờ nghệch. Thiên võng tứ trương chi tượng: tượng lưới trời giăng bốn mặt.

Giảng: Theo nghĩa của quẻ thì cấn là ngưng, Khảm là hiểm. Ở trong (nội quái) thì hiểm, mà ở ngoài (ngoại quái) thì ngưng, không tiến được, tỏ ra ý mù mờ, cho nên gọi là Mông.

Xét theo hình tượng thì ở trên có núi (Cấn), dưới chân núi có nước sâu (khảm), cũng có nghĩa tối tăm (Mông). Cũng có thể giảng là dưới chân núi có suối nước trong, tức như hạng người còn nhỏ (khi thành sông mới là lớn), hạng “đồng mông”, cho nên gọi quẻ này là Mông (mông có nghĩa là non yếu).

Đặc biệt quẻ này chỉ chú trọng vào hào 2 và hào 5. Hào 2 là dương cương, đắc trung làm chủ nội quái, đáng là một vị thầy cương nghị, khải mông (tức mở mang cái tối tăm) cho trẻ. Hào đó ứng với hào 5 âm nhu thuận mà cùng đắc trung, là tượng học trò ngoan. Vậy là thầy trò tương đắc, sự học hành tất có kết quả tốt, cho nên quẻ này có đức hanh thông.

Tư cách của thầy cương, của trò nhu, cho nên thầy không phải cầu trò, mà trò phải cầu thầy. Và khi dạy, trò hỏi một lần thì bảo, nếu hỏi 2, 3 lần thì là nhàm, không bảo. Giữ được đạo chính (hoặc bồi dưỡng chính nghĩa) thì lợi thành công.

Mông tượng trưng cho tuổi trẻ thiếu kinh nghiệm với những cách nhìn chưa thấu suốt, và trí khôn hoặc hiểu biết hãy còn non kém. Tuy nhiên, những thanh niên này thu thập được sự nhạy bén, trí khôn và kiến thức thông qua sự chỉ bảo và dẫn dắt.

Khi khảo sát hình tượng của quẻ này, chúng ta sẽ thấy rằng phần nửa trên, đơn quái Cấn tượng trưng cho những ngọn núi, còn nửa dưới, đơn quái Khảm, tiêu biểu cho nước. Nước trở thành sương hay giá khi bốc hơi, bao phủ hoặc che lấp mất núi, làm cho người ta không thể phân biệt được diện mạo hay hình dáng đích thực của núi.

Do đó, Mông hàm ý sự vô tâm, mơ hồ, và thậm chí vô ý thức. Vạn vật đều đang ở trong một bức màn sương mù dày đặc, đầy dẫy sự dò dẫm và kém phát triển.

Quẻ Sơn Thủy Mông là quẻ trung bình kém. Vận thế lúc này còn hỗn độn, không rõ ràng, cần nắm bắt toàn diện về tình thế, tốt nhất nên tham khảo ý kiến của người khác, đạt được nhiều thông tin hơn, đợi sự việc rõ ràng mới hành động. Tình cảnh hiện tại còn nhiều mối lo lắng, bất an, có thể thông qua học tập bồi dưỡng bản thân thì sau này mới khá được.